เพื่อที่จะทดสอบว่าเหตุผลอะไรกันแน่ที่เป็นตัวตัดสินใจในการลงโทษคนโกง Nichola J. Raihani แห่งมหาวิทยาลัยคอลเลจลอนดอน และ K. McAuliffe แห่งมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด จึงออกแบบการทดลองขึ้นมาชุดหนึ่ง
ในการทดลองของนักวิจัยทั้งสอง กลุ่มตัวอย่างที่เป็นอาสาสมัคร 560 คนจะได้เข้ามาจับคู่ร่วมเล่นเกมออนไลน์ กฏของเกมมีดังนี้
-
อาสาสมัครทั้งสองในแต่ละคู่จะได้รับเงินเป็นจำนวนต่างๆ กัน สำหรับคู่ที่อยู่ในกลุ่ม A คนแรกจะได้เงิน 0.70 ดอลล่าร์ ส่วนคนที่สองได้เงิน 0.10 ดอลล่าร์; กลุ่ม B คนแรกได้ 0.70 ดอลล่าร์ คนที่สองได้ 0.30 ดอลล่าร์, กลุ่ม C คนแรกได้ 0.70 ดอลล่าร์ คนที่สองได้ 0.70 ดอลล่าร์ -
อาสาสมัครคนที่สองในแต่ละคู่มีสิทธิ์เลือกว่าจะโกงเอาเงิน 0.20 ดอลล่าร์มาจากคู่ของตัวเองหรือไม่ -
จากนั้นอาสาสมัครคนที่หนึ่งก็จะมีสิทธิ์เลือกว่าจะลงโทษคู่ของตัวเองหรือ ไม่ การลงโทษจะต้องเสียค่าต๋ง 0.10 ดอลล่าร์เพื่อแลกกับการตัดเงินคู่ของตัวเอง 0.30 ดอลล่าร์
แต่ในกรณีที่เกิดการโกงขึ้น ความถี่ในการลงโทษจะเพิ่มขึ้นทันที ตรงนี้คงไม่น่าแปลกใจเท่าไร
ความแปลกมันอยู่ที่ความถี่ในการลงโทษไม่ได้เพิ่มขึ้นเท่ากันทุกกลุ่ม กลุ่ม A และกลุ่ม B มีความถี่ในการลงโทษต่ำกว่ากลุ่ม C มาก ทั้งที่มูลค่าของการโกงคือ 0.20 ดอลล่าร์เท่ากัน (ความถี่ในการลงโทษของกลุ่ม A และ B อยู่ที่ประมาณ 15-17% ขณะที่กลุ่ม C ตัวเลขเกือบจะถึง 45%)
หากพิจารณาจำนวนเงินที่แต่ละคนได้ในเชิงสัมพัทธ์เทียบกับคู่ของตัวเอง เราจะเห็นความสัมพันธ์ทันที ในกลุ่ม A กับกลุ่ม B นั้น แม้มีการโกงเกิดขึ้น คนโกงได้เงินไม่สูงกว่าคนที่ถูกโกงแต่อย่างใด (หลังจากการโกง คู่ของกลุ่ม A จะได้เงิน 0.50 : 0.30 ส่วนกลุ่ม B ได้เงิน 0.50 : 0.50) แต่ว่ากลุ่ม C นั้นไม่ใช่ คนโกงจะได้เงินมากกว่าคนที่ถูกโกง (0.50 : 0.90) ความแตกต่างของเงินที่ได้จากการโกงในกลุ่ม C นั้นสูงมากจนแม้แต่ขนาดถูกลงโทษแล้วคนโกงก็ยังได้เงินมากกว่าอยู่ดี (0.40 : 0.60)
นักวิจัยจึงสรุปว่าความรู้สึกถึงความไม่เป็นธรรมเป็นตัวกระตุ้นให้เกิด การลงโทษที่แรงกว่าความต้องการแก้แค้น คนที่ถูกโกงและรู้สึกว่าผลที่เกิดขึ้นจากการโกงนั้นไม่เป็นธรรมจะมีแนวโน้ม ในการเลือกลงโทษคนโกงสูงมาก แม้ว่าการลงโทษนั้นจะมีต้นทุนที่ทำร้ายผลประโยชน์ของตนเอง แต่หากการโกงนั้นไม่ได้ทำให้คนที่ถูกโกงตกอยู่ในสภาวะเสียเปรียบ คนส่วนมากกลับยอมทนรับสภาพการถูกโกง ไม่ลงโทษคนโกงเพื่อการแก้แค้นเอาคืน
งานวิจัยนี้ตีพิมพ์ใน Biology Letters doi: 10.1098/rsbl.2012.0470
ที่มา - Jusci
---------- หากการโกงนั้นไม่ได้ทำให้คนที่ถูกโกงตกอยู่ในสภาวะเสียเปรียบ คนส่วนมากกลับยอมทนรับสภาพการถูกโกง ไม่ลงโทษคนโกงเพื่อการแก้แค้นเอาคืน