อตฺตตฺถปญฺญา อสุจี มนุสฺสา
คนเห็นแก่ตัวเป็นคนสกปรก
เสื้อผ้าสกปรกเปรอะเปื้อนเหงื่อไคลหรือผงธุลี นำไปซักด้วยผงซักฟอก ประเดี๋ยวเดียวก็ขาวสะอาดดังเดิม
บ้านเรือนที่อยู่อาศัย รกรุงรังด้วยฝุ่นละออง ปัดกวาดเช็ดถู สักพักก็สะอาดสะอ้านน่าอยู่อาศัย
สารพัดความสกปรกภายนอกกาย เพียงแต่เราขวนขวายเอาใจใส่ดูแล ก็ขจัดหมดไปได้โดยไม่ยาก
แต่ความสกปรกภายในนี่สิ หมักหมมสะสมในใจคนมานาน และการชำระล้างให้หมดไปมิใช่ของง่าย
ความสกปรกภายในใจ ทางพระท่านเรียกรวมๆว่า "กิเลส" มีอยู่ ๓ กลุ่มใหญ่ๆ คือ
๑. กลุ่มโลภ คิดแต่จะได้ใคร่แต่จะเอา ไม่คำนึงถึงความถูกต้อง ไม่คำนึงว่าใครจะเดือดร้อนหรือไม่ ขอให้ฉันได้เป็นพอ
๒. กลุ่มโกรธ คิดแต่จะเบียดเบียนทำลายเขาถ่ายเดียว ใครจะเดือดร้อนฉิบหายก็ช่างมัน ฉันพอใจสะใจเป็นใช้ได้
๓. กลุ่มหลง โง่งมงาย ยึดติดในความเห็นและวิธีปฏิบัติผิดๆแบบ "ฝังหัว" เห็นผิดเป็นชอบ เห็นชอบเป็นผิด
โลภ โกรธ หลง ทำให้คนเห็นแก่ตัว อยากได้ อยากดี อยากมี อยากเป็น ก็เพื่อตัวเอง โกรธแค้นชิงชังคนอื่น
ถึงขั้นทำลายล้างเขาก็เพื่อตนเอง หลงงมงาย เห็นกงจักรเป็นดอกบัว ก็เพื่อตัวเอง เพื่อความสบายใจของตัวเอง
เมื่อศูนย์รวมอยู่ที่ "ตัวเอง" อะไรๆ ก็ขอให้กูได้ กูดี กูมี กูสบายก่อน คนอื่นช่างมัน จิตใจเขาก็สกปรก เมื่อจิตสกปรก
ก็แสดงพฤติกรรมที่สกปรกออกมาเปรอะเปื้อนคนอื่น ทำให้สังคมเดือดร้อน เดือดร้อนน้อย เดือดร้อนมาก ขึ้นอยู่กับ
"อัตรา" ความเห็นแก่ตัวของเขา.
ขูดขีดกำแพงสาธารณสถาน ทำลายสาธารณสมบัติ ทิ้งขยะมูลฝอยหรือเศษอาหาร เปลือกผลไม้ตามถนนหนทาง
เทสิ่งปฏิกูลลงแม่น้ำลำคลอง ฯลฯ ล้วนมาจากความเห็นแก่ตัวเป็นสาเหตุ
ถ้ามีคนเห็นแก่ตัวเช่นนี้มากๆ บ้านเมืองจะเลอะเทอะและเดือดร้อนขนาดไหน คิดดูเอาก็แล้วกัน
จาก : หนังสือ สัมผัสพระพุทธเจ้าด้วยใจ
โดย ศาสตราจารย์พิเศษ เสฐียรพงษ์ วรรณปก ราชบัณฑิต
