เรื่อง/ภาพ: ดร.นณณ์ ผาณิตวงศ์
เชื่อว่าหลายๆท่านยังไม่เคยเห็นป่าแม่วงก์ บริเวณที่จะมีการสร้างเขื่อน บางคนก็บอกเป็นป่าเสื่อมโทรม บางคนก็บอกมันสวยจะตาย ป่าเต็งรังก็เป็นแบบนี้แหล่ะ ต้นไม้จะไม่ได้หนาแน่นเหมือนป่าดงดิบ อีกคนบอกป่าตรงนี้เคยมีชาวบ้านอยู่ เคยถูกสัมประทานไม้มาก่อน เป็นป่าปลูกต้นเล็กๆ ก็ว่ากันไป
ผมโชคดีมีกิจการอยู่ใกล้บริเวณที่จะมีการสร้างเขื่อน เลยโฉบไปโฉบมาอยู่ 2-3 ครั้ง นอกจากนั้นยังได้มีโอกาสร่วมกับคณะที่สำรวจป่าเพื่อทำ EHIA ด้วย จึงมีโอกาสเข้าไปในป่าลึกบริเวณ ขุนน้ำเย็น ซึ่งเป็นจุดที่น้ำจะท่วมถึงบริเวณด้านในของอ่างเก็บน้ำถ้ามีการสร้างเขื่อน สิบปากว่า ไม่เท่าตาเห็น ไม่มีบทความยืดๆยาวๆให้เสียเวลา ดูภาพและข้อมูลประกอบภาพแล้วตัดสินใจกันเองดีกว่าครับว่า สมบูรณ์ หรือ เสื่อมโทรม? ควรจะรักษาไว้ หรือ ทำลายไปก็ไม่เสียดาย?
1. ใครที่ไปป่าแม่วงก์ บริเวณหน่วยแม่เรวา ก็จะได้เห็นภาพประมาณนี้ครับ เราสามารถขับรถจนแทบจะลงไปล้างรถได้เลย ลำน้ำแม่วงก์ ตรงจุดที่ถ่ายภาพนี้เลยที่จะมีการสร้างเขื่อน แนวสันเขื่อนจะแทยงจากมุมซ้ายล่างของภาพไปจนถึงป่าอีกฝั่งที่มุมขวาบน ภาพนี้ถ่ายเดือนกุมภาพันธ์ ถือเป็นเดือนกลางหน้าแล้ง น้ำใสไหลเย็นมีปริมาณมากครับ จากภาพจะเห็นว่าป่าด้านหลังแห้งกรอบ ผลัดใบกันขนานใหญ่ ซึ่งเป็นลักษณะปกติของป่าเต็งรัง หรือ เบญจพรรณ ที่จะมีการผลัดใบในฤดูแล้ง แต่จะเห็นว่าป่าหญ้าริมน้ำยังเขียวชะอุ่มเป็นอาหารให้สัตว์กินหญ้าได้ตลอดปี
2. ลำน้ำแม่วงก์บริเวณนี้เรียกกันว่า "แก่งลานนกยูง" ครับ แก่งเปรียบเสมือนปอดของสายน้ำเป็นจุดแลกเปลี่ยนก๊าซ ปล่อยคาร์ไดออกไซด์ รับ ออกซิเจน ลานหินลานทรายริมลำน้ำเป็นจุดที่นกยูงเพศผู้ใช้เป็นที่ลำแพนหางจีบตัวเมีย จึงได้ชื่อนี้มา
3. ลำธารที่ราบแบบนี้เล่นน้ำสนุกไม่อันตรายครับ คนมาเที่ยวกันเยอะ
4. พายคายัคล่องแก่งก็สนุกดีครับ ไม่ยากจนเกินไป โดยเฉพาะในฤดูที่น้ำไม่แรงมาก
5. ลำน้ำตรงนี้ถือว่าอุดมสมบูรณ์มากที่สุดแห่งหนึ่งที่ผมเคยสำรวจปลามา ในภาพคือปลาตะพากส้ม เป็นปลาที่ชอบอาศัยอยู่ในลำธารที่ราบต่ำแบบนี้ครับ เพียงแค่ไปยืนอยู่ที่บริเวณหาดทรายหน้าบ้านพัก ก็จะเจอพวกเขาว่ายกันอยู่มากมาย
6. ยังมีปลาอีกมากมายเลยที่อาศัยอยู่ในลำน้ำแห่งนี้ มีไม่กี่ชนิดที่จะอาศัยและสืบพันธุ์ในแหล่งน้ำนิ่งในลักษณะของอ่างเก็บน้ำเหนือเขื่อนได้
7. ถ้าเราใช้เสือแสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ของป่า ในแหล่งน้ำก็ใช้นากครับ เพราะเป็นสัตว์ที่เป็นผู้ล่าสูงสุดในแหล่งน้ำจืดแบบนี้แล้ว ที่ลำน้ำแม่วงก์บริเวณนี้ เราสามารถพบรอยเท้านากได้ทั่วไป วันไหนเงียบๆ เจ้าหน้าที่ว่าขึ้นมานั่งเล่นอยู่บนหาดหน้าบ้านพักเลย ดวงของเรายังไม่สมพงษ์กันสักทีนะคุณนากนะ
8. ไม่ใช่ว่าจะสวยงามไปเสียหมด ในลำน้ำแม่วงก์ถูกหอยเชอรี่บุกรุกอยู่เหมือนกัน แต่เนืองจากว่าเป็นระบบนิเวศน้ำไหลที่หอยเชอรี่ไม่เชี่ยวชาญ มันจึงมีปริมาณไม่มากนัก ลองสร้างเขื่อนกักน้ำให้นิ่ง มีซากพืชเยอะๆ มีตอไม้ให้ไข่ รับรองว่าเขื่อนแม่วงก์เป็นบ่อเพาะหอยเชอรี่แน่นอน
9. ลานนกยูงมีนกยูงจริงไหม? มีสิ มีเยอะด้วย พบเห็นได้ง่ายด้วย และเป็นพันธุ์ไทยแท้แน่นอน หินก้อนนี้อยู่ตรงข้ามกับถนนเลย ไปดูได้ทุกวันครับ ภาพไม่ได้ถ่ายจากที่อื่น