ชาวเหนือ ที่ยังรักในความเป็นชนชาติล้านนาอยู่ ถ้าอยากรู้ เห็นถึงความเป็นล้านนาที่แท้จริง ให้ไปดูได้ที่ เชียงปอม ปัจจุบันตั้งอยู่ที่ มณฑลยูนนาน ประเทศจีน ท่านจะได้เห็นความเป็นไปที่แท้จริงที่มีผู้กล่าวว่า วัฒนธรรมล้านนาคล้ายกันกับไทย นั้น เป็นผลมาจากนโยบายชาตินิยมในสมัยรัฐบาลทหารของไทยนั่นเองครับ วัฒนธรรมล้านนาเดิมนั้น ไม่เหมือนใครเลย ไม่ว่าพม่า ไทย จีน หรือลาว ก็ไม่คล้ายเลยแม้แต่นิดเดียว เมืองเชียงปอม เป็นเมืองที่เกิดจากการอพยพลี้ภัย ของชาวเชียงเเสน(ต้นกำเนิดชาวล้านนาทั้งปวงและชาวขึนหรือเชียงตุง) ที่ถูกไทยรุกรานเข้ามาปกครองแผ่นดินล้านนา ชาวล้านนาเหล่านี้ได้พยายามรักษาความเป็นล้านนาสมัยพญาเจ้ามังรายเอาไว้ ส่วนที่ยังอยู่ในประเทศไทยทุกวันนี้ เป็นแค่วัฒนธรรมที่ถูกฉาบด้วยวัฒนธรรมพม่า กินระยะเวลายาวนานถึง สองร้อยปี แล้วตกเป็นของไทยมาจนปัจจุบัน ก็สองร้อยปีเช่นกัน ทั้งพม่าและไทย ทำกับชาวล้านนาไม่ต่างกันคือ พยายามทำลายความเป็นชนชาติ พม่าปกครองแบบเมืองพยามหานครหรือหัวเมืองฝ่ายใน ส่วนไทยแรกๆก็ทำดีโดยการให้เป็นประเทศราช นานเข้าธาตุแท้ก็สำแดงเดช บันทึกเชื้อชาติให้เป็นคนไทย เอาวัฒนธรรมลาวกับไทยเข้ามาผสม แล้วป่าวประกาศก้องไปทั่วโลก ว่าเราคือ ชนชาติเดียวกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สมัยรัฐบาลทหาร จอมพล ป.พิบูลสงคราม ได้ห้ามชนชาติต่างๆ ที่ยังเป็นของไทย ในขณะนั้น มี ลาว(อีสานเหนือ) เขมรป่าดง (อีสานใต้) ยวน(เหนือ,ล้านนา) มลายู (ปัตตานีหรือรัฐเอกราชตานี) ห้ามใครพูดภาษาชนชาติตนเอง ให้พูดไทย สวมชุดไทย ทำลายโบราณสถาน พระราชวังของกษัตริย์เจ้าเมืองต่างๆที่มีมานับพันๆปี รังแกเจ้าเมืองที่สืบเชื้อสายมาจากราชวงศ์ที่ปกครองมายาวนาน ห้ามราษฎรกราบไหว้ราชวงศ์ของชนชาติตนเอง ปลูกฝัง กดขี่ เคี่ยวเข็ญ ให้ชนชาติเหล่านั้น ให้ยอมรับความเป็นไทย (รับด้วยน้ำตาและความขมขื่น) ใครฝ่าฝืนหรือแอบทำถูกลงโทษสถานหนัก นี่แหละ คือความเป็นมา
ว่าด้วยเรื่องกลุ่มชาติพันธุ์บ้าง ถ้าจะย้อนกลับไปก่อนที่จะมีไท ลาว เขมร ล้านนา ...
ต้องบอกว่าเราเริ่มจากไม่มีวัฒนธรรมใดๆ แล้วจึงค่อยมานับถือผี รับเอาวัฒนธรรมจากคนกลุ่มชาติพันธุ์อื่นมาผสมผสาน
แล้วจึงได้เป็นเอกลักษณ์ของตัวเอง
ผมไม่รู้จักเมืองเชียงปอม และไม่รู้ว่าคนที่เอามาอ้าง หมายถึงวัฒนธรรมส่วนไหน ภาษา สถาปัตยกรรม ความเชื่อ หรือศาสนาพุทธ
เอาเป็นว่าผมเพิ่งไปงานฟ้อนผีมดผีเม็งที่ลำปางมา ซึ่งวัฒนธรรมผีนี่มันเก่ากว่าวัฒนธรรมพุทธและสถาปัตยกรรมล้านนาที่อิงพุทธมาก
ผมสรุปได้ทันทีว่า วัฒนธรรมผีล้านนาได้อิทธิพลจากมอญ พม่าและไทใหญ่ ก่อนจะเอามาผสมกับเจ้าล้านนาต่างๆ
ใส่เข้าไปในพิธีกรรม จนกลายมาเป็นเอกลักษณ์ของตัวเอง คือไม่เหมือนมอญ พม่าหรือไทใหญ่ แต่มองเห็นที่มา
ส่วนกรณี จอมพล ป นี่ ช่วงรัฐนิยมก็มีการบังคับให้พูดภาษาไทย เรียนประวัติศาสตร์ไทยจริงๆนั่นแหละ
แต่ไม่เคยได้ยินใครทำลายโบราณสถานเลยนะ ขนาดที่ปัตตานีที่มีปัญหามากที่สุดก็ไม่เคยได้ยิน
ส่วนที่ว่าห้ามกราบไหว้ราชวงศ์ของตนเอง เอากันจริงๆ จอมพล ป ก็ไม่อยากให้กราบไหว้ราชวงศ์ไทยด้วยเหมือนกัน
เพราะตอนนั้นเพิ่งปฏิวัติเสร็จหมาดๆ รัฐบาลทหารกุมอำนาจเบ็ดเสร็จ ขนาดเปลี่ยนชื่อประเทศได้
และเกือบจะย้ายเมืองหลวงไปเพชรบูรณ์ จอมพล ป ก็มาแพ้ภัยตัวเองซะก่อน
ที่ตลกคือวัฒนธรรมท้องถิ่นเหล่านี้มาเติบโตหลังยุคจอมพล ป โดยมีสถาบันกษัตริย์ไทยสนับสนุน